Decentering Design - Practice in a More-than-human World

Het project Decentering Design vertrok vanuit de vraag: hoe kunnen ontwerpers en kunstenaars bijdragen aan een wereld waarin niet de mens, maar de meer-dan-menselijke gemeenschap centraal staat? Daarmee beogen we een verschuiving in ontwerpdenken én -doen: van antropocentrisch naar relationeel, ecologisch en multispecies-georiënteerd ontwerpen. Uit experimenten groeide een ‘landschap van oefeningen’, -kleine, non-lineaire werkvormen die ontwerpers en kunstenaars uitnodigen om hun proces te openen voor andere vormen van aanwezigheid, kennis en agency. Deze oefeningen vormen tegelijk methode en uitkomst, en zijn bedoeld als handvatten voor reflectie én actie. Het geheel van perspectieven, inzichten, en methodes werd gebundeld in de publicatie Decentering Design: Practice in a More-than-human World. 

De jury over Decentering Design:

Decentering Design is een inspirerende zoektocht naar een ontwerpcultuur waarin de mens niet langer de enige maatstaf is. In tekst en beeld ontvouwt zich een rijk, gelaagd verhaal dat uitnodigt tot reflectie én actie. De publicatie overtuigt niet alleen inhoudelijk, maar ook grafisch: zorgvuldig uitgewerkt met beeldmateriaal en papiersoorten die de meerstemmigheid van het onderzoek tastbaar maken. Het is een hedendaags en relevant project dat het discours rond ontwerp fundamenteel verruimt.

Wat betekent deze award voor jullie?

Deze award is belangrijk omdat ze aantoont hoe we als ontwerpers onze eigen praktijk kritisch durven bevragen. Vernieuwend en soms eigenzinnig onderzoek stelt ons in staat om fundamentele vragen te stellen over de processen die we doorlopen en de resultaten die we bereiken. Het toont dat dit geen louter theoretisch discours hoeft te zijn, maar gedragen wordt door een brede gemeenschap van stemmen: van ontwerpstudio’s tot beleidsmakers.

De erkenning is tegelijk een bevestiging voor iedereen die zich inzet voor dit onderwerp, en benadrukt de urgentie ervan. We hopen dat deze waardering anderen inspireert om met hun eigen praktijk aan de slag te gaan: om nieuwe vragen te stellen, en misschien zelfs hun ontwerpproces helemaal te herdenken. 

Hoe is het idee voor dit project ontstaan?

Het idee is ontstaan vanuit de vaststelling dat onze omgeving wordt mee vormgegeven door andere actoren dan de mens – andere levende wezens, ecologische systemen en technologische netwerken. Toch benaderen we die intrinsieke verbondenheid vaak enkel functioneel, ook binnen het duurzaamheidsdiscours. Het gaat dan minder over de eigen waarde en het handelingsvermogen van deze verschillende entiteiten.

Wij wilden dat perspectief decentreren: wat gebeurt er wanneer meer-dan-menselijke actoren volwaardige partners in het ontwerpproces worden? Vanuit die vraag groeide Decentering Design, als een manier om via onderzoek, onderwijs en praktijk te verkennen hoe ontwerpers methodes kunnen ontwikkelen die rekening houden met onze verbondenheid tot alle andere leven, organismen en technologieën.

Wat maakt jullie project zo bijzonder?

We zetten designonderzoek in als brug tussen academisch denken en praktijk. Het meer-dan-menselijke discours is vaak erg theoretisch; met Decentering Design wilden we het dichter bij het werkveld brengen en op een inspirerende manier tastbaar maken. We brengen academische inzichten, artistieke verbeelding en ontwerpend onderzoek samen, en verbinden zo perspectieven van onderzoekers, kunstenaars, ontwerpers en beleidsmedewerkers.

We wilden deze perspectieven en gevoeligheden bovendien voelbaar maken in de publicatie zelf. Samen met APE kreeg het boek een gelaagde vormgeving waarin transparante pagina’s en kruislings verwijzende highlights de diversiteit aan benaderingen zichtbaar maken. Zo wordt de publicatie een uitnodiging tot dialoog, reflectie en het innemen van een eigen positie.

Hoe draagt het bij tot een betere wereld?

Decentering Design werkt toe naar een meer gelijkwaardige wereld door in ontwerp- en artistieke processen ruimte te maken voor de andere levende wezens en organismen waarmee we onze omgeving vormen en delen. Niet als hulpbronnen die we duurzaam beheren, maar als individuele actoren met eigenwaarde en handelingsvermogen.

We willen ontwerpers inspireren om nieuwe vragen te stellen en een andere houding aan te nemen bij het opstarten en uitvoeren van projecten. Door ons mens-centrische wereldbeeld kritisch te bevragen, en de ethische implicaties daarvan te erkennen, openen we ruimte voor meer zorgzame vormen van samenleven. Soms is de meest radicale daad niet om te ontwerpen, maar om aandachtig te luisteren, te observeren en te leren van wat er al is.

Hebben jullie nog verdere plannen met dit project?

Dit design-researchproject was een open en exploratief traject. De publicatie die hieruit voortkwam, stelde ons in staat een duidelijke en unieke houding te ontwikkelen tegenover het meer-dan-menselijke discours en vormt nu een stevig ankerpunt voor verdere verkenning. 

Vanuit deze positie werken we vandaag actief samen met ontwerpers, ruimtelijke professionals en kunstenaars, via lezingen, workshops en begeleidingstrajecten. Daarbij ontwikkelen we stap voor stap praktische tools en debatinstrumenten rond het thema. Op die manier vertalen we de ethische en praktische vragen die het meer-dan-menselijk denken introduceert naar kansen, en zetten we dit perspectief steeds sterker in als creatieve motor van elk ontwerp-, ruimtelijk- of artistiek proces.